In deze serie artikelen beschrijf ik, van begin tot eind, de totstandkoming van mijn reconstructie van het onvoltooide Zesde Pianoconcert van Ludwig van Beethoven.
Deel 3
Om een goed beeld te vormen van hetgeen Beethoven van plan was, was het van belang om eerst alle noten de juiste plek te geven. Dit betekent dat ik me daarbij nog exact houd aan de bestaande, overgeleverde noten, waarbij ik geen enkele noot verander of vergeet. Exact dus zoals de componist het heeft bedoeld. Dit alleen was al een enorme klus: het handschrift van Beethoven is namelijk heel moeilijk te lezen en hij is daarbij lang niet altijd duidelijk met de voortekens (kruizen en mollen).
Paleis Lobkowitz in Wenen, waar veel van Beethovens werken werden gespeeld.
Nadat deze klus geklaard was kon ik beginnen met de invulling van eventueel ontbrekende noten. Zo schrijft de componist een fluitpartij in een bepaalde maat om dan ineens af te breken. Een maat verder pakt hij echter de draad weer op. Waarschijnlijk wilde de componist dit soort invullingen in een later stadium gaan doen, wanneer het werk in grote lijnen klaar was. Hierbij geldt grote voorzichtigheid: we weten namelijk nooit zeker wat de meester in dit geval van plan was. Om toch tot een enigszins juiste conclusie te komen kijk ik in een dergelijk geval naar zijn andere composities uit dezelfde tijd. Met de handschriften en het eindresultaat van die werken vorm ik mij op die manier een beeld van een mogelijke werkwijze.
Deze werkwijze heb ik nu ook gehanteerd en zodoende kan ik met een zekere waarschijnlijkheid een aantal zaken invullen of toevoegen. Het lastigste onderdeel is natuurlijk de pianopartij. We weten dat Beethoven deze pas als laatste uitschreef. Zelfs na een eerste uitvoering wilde hij, voordat het definitief naar de drukker ging, nog wel eens veranderingen aanbrengen. In dit zesde concert laat Beethoven ook diverse stemmen en loopjes weg, zoals de linkerhand van de piano. Soms schrijft hij ze maar ten dele uit. Een mooi voorbeeld is het begin van maat 11. De piano speelt hier een aantal openingsmaten : de componist schrijft slechts een bovenstem (de rechter hand), maar na het analyseren van een aantal schetsen weet ik wat uiteindelijk zijn bedoeling is!
Ik laat eerst de kale en geschetste openingsmaten van Beethoven horen:
Nu dezelfde, maar gereconstrueerde passage:
De volgende keer behandel ik de vorm van het hele eerste deel.
